Lapidarijum u Narodnom muzeju u Užicu je postavka koja govori o načinu života na ovim prostorima od druge polovine drugog do prve polovine četvrtog veka. To je jedna posebna i jedunstvena celina koja privlači pažnju ne samo stručne javnosti, već i posetioca i turista Narodnog muzeja i Užica. Koliko je značajna i vredna ova zbirka govori i podatak da je u konkurenciji sa Carskom palatom Sirmijum iz Sremske Mitrovice i mađarskim Nacionalnim muzejom sa vilom Romana Balaca, užičkom Narodnom muzeju pripala Međunarodna nagrada za zaštitu i očuvanju rimskog kulturnog nasleđa, upravo zbog Lapidarijuma.
Prema rečima Slavice Stefanović, direktorke Narodnog muzeja Užice, ova nagrada je samo vetar u leđa da se radi na budućim projektima. Dodala je da je svaka nagrada važna na svoj načim i da imajući u vidu da je nagrada međunarodnog karaktera svakako da ima velima veliki značaj.
– Ova nagrada ima veliki značaj ne samo za Muzej već i za čitav grad, region, ali i za Srbiju. Ovo je rezultat svih onih koji su radili od osnivanja muzeja i koji su istraživali teren i rimske lokalitete. Prve spomenike je evidentirao Feliks Kanic, a kasnije se nastavljaju istraživanja. Rađena su i 1947.godine. Naši arheolozi Mihailo Zotović i Javorka Bućič su u periodu 70-ih radili na tome, prvo u Požegi a onda i u Kosjeriću – kaže Slavica Stefanović.
Deo epigrafske zbirke Narodnog muzeja Užice izložen u lapidarijumu pripada periodi od druge polovine drugog do prve polovine četvrtog veka. Spomenici potiču sa teritorije opština Kosjerić, Požege, Užica, Nove Varoši i Prijepolja. U antičkom periodu teritorija na kojoj su nađeni ovi antički spomenici ulazila je u granice istočne provincije Dalmacije.
– Naš lapidarijum antičkih spomenika je otvoren 2011. godine. Tu je pre toga bio prostor koji je služio za odlaganje ogreva. Prostor nekadašnjeg trezora Narodne banke Kraljevine Jugoslavije bio je potpuno zapušten. Stalnu postavku autorke mr Ljiljane Mandić čine 23 eksponata iz perioda od drugog do četvrtog veka. Izloženi su cipusi – monolitni nadgrobni spomenici, vitovi – zavetni spomenici, stele – bogato ukrašene kamene nadgrobne ploče, žrtvenici, kocke, figure lavova koje su krasile ulaze u hramove i grobnice – kaže direktorka Narodnog muzeja.
STUBOVI OD NEKADAŠNJEG MANASTIRA U VRUTCIMA
Ona je dodala da se za ove spomenike znalo još u drugoj polovini 19.veka ali su, posle višedecenijskog rada stručnjaka muzeja, prvi put izložene u lapidarijumu.
– Tu su i dva oštećena mermerna stuba za koje se pretpostavlja da su sa prostora Vrutaka, u blizini Užica, gde se sada nalazi manastir Rujan. Pretpostavlja se da su bili deo antičkog hrama u obližnjem selu Bioska odakle najverovatnije potiče i žrtvenik posvećen bogu Mitri – kaže Slavica.
Postoje i novi planovi.
– Cilj je da se pre svega prepoznaju a zatim podrže međunarodne inovativne prakse iz oblasti očuvanja rimskog kulturnog nasleđa. U tom smislu, s obzirom da smo radili i lapdarijum u porti Bele crkve karanske, planiramo da u nekom narednom periodu uradimo i lapidarijum rimskih spomenika u Zavičajnom odeljenju muzeja u Novoj Varoši. Važno je sačuvati te spomenike jer ljudi to potpuno devastiraju, spomenike ugrađuju u potporne zidove svojih objekata, što je nedopustivo, a na nama je da to sprečimo i sačuvamo njihovu vrednost – zaključila je direktorka Stefanović.
Narodni muzej Užice je za ovu nagradu konkurisao po preporuci Regionalne agencije za razvoj evropske integracije Beograd- RAREI. Cilj je bio, a i istavrio se, da se prepoznaju i podrže najbolje međunarodne inovativne prakse u zaštiti, očuvanju, promociji, valorizaciji, održivog korišćenja i upotrebe rimskog kulturnog nasleđa.
ČUVANJE NASLEĐA
Kada je 5. decembra 2011. godine tadašnji ministar kulture, informisanja i informacionog društva Predrag Marković otvorio lapidarijum rimskih kamenih spomenika u Narodnom muzeju u Užicu, rekao je da je lapidarijum jedan u nizu izuzetno važnih objekata i da predstavljaju uspostavljanje mreže nasleđa, od neolitskog, antičkog, rimskog, koje čuvamo.
– Ovo je temelj jer način na koji čuvamo svoje nasleđe je način na koji obezbeđujemo svoju budućnost. Zato ne čudi što je Srbija jedina u regionu članica Direkcije Unueska za zaštitu svetske kulturne baštine – istakao je tadašnji ministar.
U opremanju lapidarijuma učestvovali su i stručnjaci Centralnog instituta za konzervaciju. Autorka izložbe Ljiljana Mandić tada je istakla da je “ono što su generacije kustosa Narodnog muzeja Užice radile i sakupljale tokom prethodnih 60 godina, sada je dostupno javnosti, a to su spomenici A kategorije izuzetne vrednosti, koji omogućavaju proučavanje antike sa različitih aspekata”.
Od tada je lapidarijum u sklopu turističke ponude grada Užica.
Autor: LZS
Zahvaljujemo se Narodnom muzeju na saradnji
Tekst je deo medijskog projekta “Kroz istoriju do budućih turista” koji je sufinansiran od Grada Užica. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
