Na visokom, oštrom, grebenu, iznad hladne i bistre Đetinje, nalazi se ponosito utvrđenje o kome se vekovima pripoveda – spoj legende i istorijskih činjenica, pripovedanja i pažljivo istraženog, u jedno se može biti siguran – mesto sa kog je pogled na grad Užice najlepši i najsadržajniji.
Smatra se da je utvrđenje podignuto u drugoj polovini XIV veka kako bi štištilo grad i karavanski put koji je, putem Đetinje, povezivao Dubrovačku republiku i Moravsku dolinu. Župan Nikola Altomanović, u čijem posedu je bio grad, posle Maričke bitke postao je najmoćniji srpski vladar, čija teritorija je bila od Rudnika do Jadranskog mora, dok je Dubrovačku republiku primorao da plaća godišnji danak. Usled njegovih poteza i nezadovoljstva drugih vladara, stvorena je grupa protivnika pod vođstvom kneza Lazara i bosanskog bana Tvrtka. Nakon opsade grada 1373. godine, Altomanović je zarobljen i oslepljen.
Pošto je video da je izdan, produži prema Trebinju i Кonavlima, ali ni tamo nije bio rado primljen. Postavši svestan položaja u kome se nalazio, zamisli se malo kuda bi krenuo da potraži spasa. U Dubrovnik nije hteo da ode, jer se nije pouzdavao u taj grad zbog nemilosrdnog rata koji je sa njim vodio, mada je tada vladao mir među njima, već se povrati natrag i uđe u svoj tvrdi grad Užice.(Mavro Orbin)
Tvrđava će, konačno, biti napuštena 1862. godine kada je napušta turska vojska. Кako je predviđeno ugovorom sa knezom Mihajlom, tvrđava dalje nije smela da se koristi za vojnu upotrebe, pa su tako, nakon detonacije, ostale zidine koje su vidljive i danas.
Grad Užice kao da je iznikao iz reke Đetinje. Polukruđna kula sa četvrtastim tornjićem nastavlja se na vijugavi zid uz brdo sve do srednjeg dela grada u obliku pravougaonika. Na tom ravnom i velikim kamenim pločama obeleženom platou bile su zgrade za boravak ljudi i staje za konje. Tri kule branile su pristup s polja. (Slavomir Nastasijević)
Stari grad rekonstruisan je zahvaljujući podršci Vlade Republike Srbije preko resornih ministarstava koja su izdvojila oko 45 miliona dinara, američkoj ambasadi koja je opredelila 8 miliona i budžetu grada koji je dao 16 miliona dinara. Izvršena je konzervacija donjeg, gornjeg i srednjeg grada, a najveći obim radova izveden je na gornjem gradu. Ozidana je kula po uzoru na onu sa početka 18. veka, obnovljena je citadela i austrijski kazamati.
Ipak, ono što će svakako biti najveća atrakcija je most koji će spojiti tvrđavu sa magistralnim putem. Svi posetioci imaju priliku da prošetaju tvrđavom i čuju priču vodiča o nastanku i drugim istorijskim pojedinostima.
Tvrđava Stari grad u narednom periodu radiće od 11 do 19 časova, svakog radnog dana i vikendom osim utorka. Ulaz je besplatan.
Uprkos svega, Užice je bila njegova varoš izabrana, u njega je preneo sve, on je verovao u Užice i voleo ga. On je voleo njegove ulice pune tišine, njegova brda gde su prizri stalno promenljivi. (Milutin Uskoković)
Izvor: Grad Užice, foto: LZS
